عدم دفع مدفوع یا سختی در هنگام دفع آن، یکی از آزاردهنده‌ترین عارضه‌ها و نتیجه یک مشکل گوارشی است که ممکن است برای هرکسی پیش بیاید. یبوست که به عنوان یک مشکل گوارشی شناخته میشود، به خودی خود ایجاد نمی‌شود و برای درمان آن باید به نشانه‌ها و علائمش پی برد. امکان دارد که یبوست با درمان خانگی به سرعت بر طرف شود، اما از طرف دیگر اگر برای درمان آن باید به پزشک مراجعه شود. در این مطلب از مجله آنلاین با سلامت، علل، علائم و گزینه‌های درمان یبوست را بررسی خواهیم کرد. همچنین نکاتی را در مورد چگونگی جلوگیری از یبوست و بهبود سلامت دستگاه گوارش ارائه خواهیم داد.
یبوست چیست و چگونه درمان می شود؟
یبوست یک مشکل رایج گوارشی است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عارضه به دلیل کند شدن حرکات روده و جذب بیشتر آب مایه روده بزرگ به وجود میاید.
بهتر است بدانید که این مشکل، زمانی اتفاق می‌افتد که در دفع مدفوع مشکل دارید یا کمتر از سه بار در هفته دفع می‌کنید. یبوست در صورت عدم درمان می‌تواند باعث ناراحتی، درد، نفخ و سایر عوارض شود.
چه چیزی باعث یبوست می شود؟
یبوست می‌تواند دلایل احتمالی زیادی داشته باشد، اما خود به خود به وجود نمیاید و بعضی از عوامل تغذیه‌ای و سبک زندگی گرفته تا شرایط پزشکی زمینه‌ای باعث ایجاد این عارضه می‌شوند. برخی از شایع ترین علل یبوست عبارتند از:
1- مصرف کم فیبر
فیبر نوعی کربوهیدرات است که به نرم شدن مدفوع و افزایش حجم آن کمک می‌کند. همچنین باعث تحریک حرکت روده‌ها میشود، و به فشار دادن مدفوع برای دفع آن کمک می‌کند. غذاهای غنی از فیبر عبارتند از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، آجیل، دانه‌ها و حبوبات.
2- کم آبی بدن
یکی از عواملی که مانع از دفع آسان مدفوع میشود مصرف کم آب است. اگر مایعات کافی ننوشید، ممکن است مدفوع سفت و خشک شود و در نتیجه مشکلاتی و عارضه‌های دیگری به همراه خواهد داشت.
بهتر است روزانه حداقل هشت لیوان آب بنوشید یا اگر زیاد ورزش می‌کنید یا تعرق زیادی دارید، باید مصرف مایعات را نیز افزایش دهید تا بدن دچار کم آبی و در نتیجه باعث دفع ناقص مدفوع نشود.
3- عدم فعالیت بدنی
ورزش به بهبود گردش خون و بهبود توان عضلانی کمک می‌کند که می‌تواند عملکرد روده را بهبود بخشد. فعالیت بدنی همچنین استرس را کاهش می‌دهد که تاثیر مثبت فراوانی بر هضم غذا دارد.
4- نادیده گرفتن نیاز اجابت مزاج
گاهی اوقات ممکن است احساس کنید نیاز به اجابت مزاج دارید اما به دلایل مختلف مانند مشغله، خجالت یا ناراحتی آن را به تعویق می‌اندازید و این یکی از عواملی است که به مرور زمان دفع مدفوع را سخت‌تر می‌کند.
همچنین تأخیر در دفع مدفوع می‌تواند مدفوع را سفت‌تر و دفع آن را در آینده سخت‌تر کند. سعی کنید به محض اینکه نیاز به اجابت مزاج دارید، اصلا آن را به تاخیر نندازید.
5- داروها
برخی داروها می‌توانند به عنوان یک عارضه جانبی باعث ایجاد یبوست شوند. این داروها شامل مسکن‌ها، داروهای ضد افسردگی، ضد اسیدها، مکمل‌های آهن، دیورتیک‌ها و برخی از داروها برای بیماری پارکینسون است.
اگر مشکوک هستید که دارویی که مصرف می‌کنید باعث یبوست یا تشدید آن شده است، با پزشک خود در مورد تغییر دوز یا تغییر دارو صحبت کنید.
6- بارداری
یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در ایجاد یبوست، تغییرات هورمونی در دوران بارداری است که می‌تواند انتقال غذا از طریق دستگاه گوارش را کند کند. رحم در حال رشد همچنین می‌تواند به روده‌ها و راست روده فشار وارد کند و دفع مدفوع را سخت‌تر کند.
زنان باردار باید مصرف فیبر و مایعات خود را افزایش دهند و قبل از مصرف هر گونه ملین با پزشک خود مشورت کنند.
7- افزایش سن
با بالا رفتن سن، سوخت و ساز بدن کاهش می‌یابد و در نتیجه باعث کم شدن قدرت عضلانی میشود. این شرایط تاثیر منفی بر عملکرد روده دارد و بدن را مستعد یبوست می‌کند.
بهترین کاری که برای سالم نگه داشتن دستگاه گوارش در افراد مسن می‌توان انجام داد این است باید رژیم غذایی متعادلی داشته باشند، مایعات کافی بنوشند و از نظر بدنی فعال بمانند تا یبوست بیش از اندازه بیشتر نشود.
8- شرایط زمینه‌ای
در برخی موارد، یبوست ممکن است نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد که بر اعصاب یا ماهیچه‌های دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد. این بیماری‌ها شامل سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، کم کاری تیروئید، دیابت، ام اس، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، آسیب نخاعی، شقاق مقعد، انسداد روده، سرطان روده بزرگ و پرولاپس رکتوم است.
علائم یبوست چیست؟
با توجه به این که الگوی دفع مدفوع در هر فردی متفاوت است،علائم یبوست نیز، بسته به شدت و اگر به دلیل وجود یک بیماری زمینه‌ای باشد، مدت زمان این عارضه نیز تغییر خواهد کرد. برخی از علائم رایج عبارتند از:
- دفع کمتر از سه مدفوع در هفته
- داشتن مدفوع سفت، خشک یا توده‌ای
- زور زدن یا احساس درد در هنگام اجابت مزاج
- احساس تخلیه ناقص یا انسداد در رکتوم
- احساس ناراحتی شکمی، نفخ، گاز یا گرفتگی عضلات
- کاهش اشتها یا حالت تهوع
عوارض یبوست
در صورتی که یبوست کوتاه مدت باشد، مشکلی به همراه ندارد، اما طول کشیدن یبوست مزمن که بیش از سه ماه طول می‌کشد، ممکن است عوارضی مانند:
- هموروئید: وریدهای متورم در مقعد یا پایین رکتوم که می‌تواند باعث خونریزی، درد، خارش یا سوزش شود.
- شقاق مقعد: یک پارگی کوچک در پوست اطراف مقعد که می‌تواند باعث خونریزی، درد یا عفونت شود.
- نهفتگی مدفوع: توده سفت مدفوع که در رکتوم یا کولون گیر می‌کند و مانع از حرکات طبیعی روده جلوگیری میشود.
- افتادگی رکتوم: وضعیتی که در آن بخشی از رکتوم به دلیل فشار زیاد از مقعد بیرون زده است.
- بی اختیاری مدفوع: از دست دادن کنترل بر حرکات روده که منجر به نشت مدفوع میشود.
درمان یبوست به روش طبیعی
درمان یبوست به علت، مدت زمان و شدت آن بستگی دارد. اگر مشکل از یک بیماری زمینه‌ای نباشد، در بیشتر موارد، می‌توانید با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی خود، یبوست را در خانه درمان کنید.
برخی از اقداماتی که می‌تواند به رفع یبوست کمک کند عبارتند از:
افزایش مصرف فیبر
فیبر به نرم شدن مدفوع و افزایش حجم آن کمک می‌کند که باعث آسان شدن دفع آن میشود. هر فرد بسته به سن و جنسیت، باید روزانه 22 تا 34 گرم فیبر دریافت کند،.
برای دریافت مقادیر کافی فیبر، بهتر است آن را از غذاهایی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، آجیل، دانه‌ها و حبوبات دریافت کنید. همچنین می‌توانید از مکمل‌های فیبر مانند پوسته پسیلیوم، متیل سلولز یا دکسترین گندم همراه با مقدار زیادی آب استفاده کنید.
نوشیدن مایعات بیشتر
برای جلوگیری از سفت شدن و همچنین سخت شدن تخلیه مدفوع، همانطور که در بالا نیز به آن اشاره کردیم، بهتر است در طول روز به اندازه کافی آب بنوشید. آب به روان شدن و مرطوب شدن مدفوع کمک می‌کند و مانع از کم آبی بدن میشود.
همچنین می‌توانید مایعات دیگری مانند آب میوه، چای یا غذاهای آبدار بنوشید. با این حال، باید از الکل و کافئین پرهیز کنید، زیرا باعث کم آب شدن می‌شوند و یبوست را تشدید می‌کنند.
فعالیت بدنی منظم
یکی دیگر از بهترین راه کارها برای جلوگیری از یبوست، ورزش کردن است. این کار نه تنها به بهبود گردش خون و افزایش توان عضلانی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند عملکرد روده را بهبود بخشد.
فعالیت بدنی همچنین استرس را کاهش می‌دهد که می‌تواند بر هضم بهتر غذا تأثیر بگذارد. حداقل 30 دقیقه در روز ورزش متوسط داشته باشید، مانند پیاده روی، آهسته دویدن، شنا یا دوچرخه سواری.
شل کردن عضلات
گاهی اوقات، یبوست می‌تواند ناشی از گرفتگی یا اسپاسم عضلات کف لگن یا مقعد باشد. برای آرام کردن این ماهیچه‌ها می‌توانید تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا یا بیوفیدبک را امتحان کنید. همچنین می‌توانید از زیرپایی برای بلند کردن پاها و حمایت از وضعیت بدن در حین اجابت مزاج استفاده کنید.
چگونه می توانم از یبوست جلوگیری کنم؟
بهترین راه برای جلوگیری از یبوست، اتخاذ عادات سالمی است که باعث حرکات منظم روده میشود. برخی از این عادات عبارتند از:
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل که سرشار از فیبر است
- نوشیدن مایعات کافی در طول روز
- انجام فعالیت بدنی منظم
- استفاده از حمام در مواقعی که نیاز دارید
- مدیریت استرس به طور موثر
- پرهیز از داروها
سخن آخر
در این مطلب از با سلام برایتان توضیح دادیم که یبوست یک بیماری شایع و قابل درمان است که می‌تواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. با رعایت این نکات گفته شده، می‌توانید عملکرد روده خود را بهبود بخشیده و از بروز عوارض جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید که قبل از مصرف هر گونه ملین یا داروی یبوست با پزشک خود مشورت کنید.
