عمل هیسترکتومی چیست و چگونه انجام میشود؟

هیسترکتومی یک روش جراحی است که در آن، رحم برداشته می‌شود. بهتر است بدانید که رحم به عنوان یک عضو، نه تنها کودک در دوران بارداری در آن رشد می‌کند، بلکه در قاعدگی، باروری و تولید هورمون نیز نقش دارد.

عمل هیسترکتومی ممکن است به دلایل مختلفی مانند سرطان، فیبروم، اندومتریوز، افتادگی رحم، خونریزی غیرطبیعی، درد مزمن یا تایید جنسیت انجام شود. در این مطلب از باسلامت برسی می‌کنیم  که هیسترکتومی چیست، چرا انجام می‌شود، چگونه انجام می‌شود، پس از جراحی چه انتظاراتی باید داشت و چگونه از خود در دوران نقاهت مراقبت کنید.

چرا جراحی هیسترکتومی انجام می‌شود؟

همانطور که می‌دانید انجام این عمل برای برداشتن رحم است، اما این که چرا رحم برداشته می‌شود، بع علت های مختلفی بستگی دارد که در صورت داشتن یک یا چند مورد از شرایط زیر ممکن است پزشک شما هیسترکتومی را توصیه کند:

• سرطان رحم، دهانه رحم، تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ: هیسترکتومی ممکن است برای برداشتن بافت سرطانی و جلوگیری از گسترش آن به سایر اندام‌ها انجام شود.
• فیبروم: اینها توده‌های غیرسرطانی هستند که در دیواره رحم ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث خونریزی شدید، کم خونی، درد لگن، فشار مثانه و ناباروری شوند.
• اندومتریوز: این وضعیتی است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند و می‌تواند باعث بروز درد مزمن، التهاب، جای زخم، چسبندگی و ناباروری شود.
• پرولاپس رحم: این وضعیت زمانی اتفاق میوفتد که رحم از موقعیت طبیعی خود به داخل واژن می‌لغزد و ممکن است باعث بی اختیاری ادرار، مشکلات روده، فشار لگن و اختلال عملکرد جنسی شود.
• خونریزی غیر طبیعی: این اتفاق زمانی است که شما پریودهای خیلی سنگین، خیلی مکرر، خیلی نامنظم یا خیلی طولانی دارید که ممکن است ناشی از عدم تعادل هورمونی، عفونت، پولیپ یا سرطان باشد.
• درد مزمن لگن: این زمانی است که شما دردی در قسمت پایین شکم خود دارید که بیش از شش ماه طول می‌کشد. این می‌تواند در اثر شرایط مختلفی مانند اندومتریوز، فیبروم، عفونت یا چسبندگی ایجاد شود.
• تایید جنسیت: برخی از افرادی که می‌خواهند بدن خود را با هویت جنسی خود هماهنگ کنند، هیسترکتومی را برای برداشتن رحم و دهانه رحم انتخاب می‌کنند. این ممکن است شامل برداشتن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ نیز باشد.

انجام عمل هیسترکتومی معمولاً تنها زمانی در نظر گرفته می‌شود که سایر درمان‌ها شکست بخورند یا برای شرایط شما مناسب نباشند. این یک جراحی بزرگ است که خطرات و مزایایی دارد که باید قبل از تصمیم گیری با پزشک خود در میان بگذارید.

انواع عمل هیسترکتومی

بسته به اینکه چه مقدار از اندام‌های تناسلی شما برداشته شده‌اند، انواع مختلفی از هیسترکتومی وجود دارد:

• هیسترکتومی جزئی یا ساب کل. این کار تنها قسمت بالایی رحم را از بین می‌برد در حالی که دهانه رحم دست نخورده باقی می‌ماند.
• هیسترکتومی کامل. این کار کل رحم و دهانه رحم را از بین می‌برد.
• هیسترکتومی رادیکال. این عمل رحم، دهانه رحم، تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و برخی از بافت‌ها و غدد لنفاوی اطراف را از بین می‌برد و معمولا برای درمان سرطان انجام می‌شود.
• اوفورکتومی یا سالپنژکتومی. این‌ها روش‌هایی هستند که در انجام آن‌ها به ترتیب فقط تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ را خارج می‌کنند.

نوع عمل هیسترکتومی به شرایط شما، سن، برنامه‌های باروری و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد.

روش‌های انجام عمل هیسترکتومی

روش‌های مختلفی برای انجام هیسترکتومی بسته به بزرگی رحم، محل قرارگیری آن و وجود هرگونه عارضه یا چسبندگی وجود دارد:

هیسترکتومی شکمی

این روش عمل برداشتن رحم، شامل ایجاد یک برش بزرگ در قسمت پایین شکم برای دسترسی و برداشتن رحم است. این معمولاً برای رحم‌های بزرگ یا زمانی که سایر مشکلات لگنی وجود دارد که باید برطرف شوند انجام می‌شود.

هیسترکتومی واژینال

این روش شامل ایجاد یک برش کوچک در داخل واژن برای دسترسی و برداشتن رحم از طریق آن است و معمولا برای رحم‌های کوچک یا زمانی که هیچ مشکل لگنی دیگری وجود ندارد که نیاز به رسیدگی دارد، انجام می‌شود.

هیسترکتومی لاپاراسکوپی

از دیگر روش عمل برداشتن رحم که شامل ایجاد چندین برش کوچک در شکم و قرار دادن یک لوله نازک با دوربین و ابزار جراحی برای دسترسی و برداشتن رحم است. این روش معمولاً برای رحم‌های با اندازه متوسط یا زمانی که حداقل مشکلات لگنی وجود دارد که باید برطرف شوند، انجام می‌شود.

هیسترکتومی رباتیک

این عمل مشابه هیسترکتومی لاپاراسکوپی است، اما از یک سیستم روباتیک استفاده می‌کند که امکان دقت و انعطاف بیشتری را در جراحی دارد و معمولاً برای موارد پیچیده یا زمانی که مشکلات لگنی قابل توجهی وجود دارد که باید برطرف شوند انجام می‌شود.

بهتر است بدانید که نوع عمل شما به وضعیت شما، تخصص پزشک و در دسترس بودن تجهیزات و امکانات بستگی دارد.

اقدامات لازم پس از انجام عمل هیسترکتومی

پس از عمل هیسترکتومی یا برداشتن رحم، برای بهبودی و نظارت بر وضعیت خود باید چند روز در بیمارستان بمانید. شما همچنین باید اقدامات احتیاطی را انجام دهید و دستورالعمل‌هایی را برای اطمینان از بهبودی روان و ایمن انجام دهید. برخی از این موارد عبارتند از:

• مصرف مسکن‌ها و آنتی بیوتیک‌ها طبق دستور پزشک.
• از بلند کردن اجسام سنگین، ورزش شدید، آمیزش جنسی، تامپون و دوش به مدت حداقل شش هفته یا تا زمانی که پزشکتان بگوید بی خطر است خودداری کنید.
• نوشیدن مایعات زیاد و رژیم غذایی پر فیبر برای جلوگیری از یبوست و کم آبی بدن.
• پوشیدن لباس‌های گشاد و لباس‌های زیر نخی برای جلوگیری از تحریک و عفونت محل برش.
• تمیز و خشک نگه داشتن محل برش و تعویض پانسمان طبق دستور پزشک.
• گزارش هر گونه علائم عفونت، خونریزی، تب یا درد شدید فوراً به پزشک.

همچنین برای بررسی پیشرفت بهبودی و تنظیم برنامه درمانی خود در صورت نیاز، باید به طور منظم ویزیت‌های بعدی با پزشک خود داشته باشید.

بعد از هیسترکتومی چه بخوریم؟

داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای بهبودی شما پس از هیسترکتومی مهم است و می‌تواند به شما کمک کند سریع‌تر بهبود پیدا کنید، از عفونت جلوگیری کنید و سطح انرژی خود را بازیابی کنید.

برخی از غذاهایی که باید بعد از هیسترکتومی بخورید عبارتند از:

• غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت بدون چربی، ماهی، تخم مرغ و حبوبات برای حمایت از ترمیم بافت و بهبود زخم.
• میوه‌ها و سبزیجات به دلیل محتوای بالای مواد مغذی و فیبر برای جلوگیری از یبوست، عارضه جانبی رایج جراحی و بیهوشی.
• غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، کینوآ و نان گندم کامل برای انرژی پایدار و جلوگیری از افزایش قند خون.
• چربی‌های سالم مانند آووکادو، آجیل و روغن زیتون برای کاهش التهاب و حمایت از تولید هورمون.
• محصولات لبنی کم چرب مانند شیر، ماست و پنیر به دلیل محتوای کلسیم آن‌ها برای حمایت از سلامت استخوان‌ها.

برخی از غذاهایی که باید بعد از هیسترکتومی از خوردن آن‌ها اجتناب کنید عبارتند از:

• غذاهای فرآوری شده و پرچرب که می‌توانند التهاب را افزایش داده و روند بهبودی را کند کنند.
• الکل و کافئین که می‌تواند در خواب و هیدراتاسیون اختلال ایجاد کند.
• غذاها و نوشیدنی‌های قندی که می‌توانند باعث افزایش قند خون و افت قند خون شوند.
• غذاهای تند و اسیدی که می‌توانند دستگاه گوارش را تحریک کرده و باعث ناراحتی شوند.

عوارض بعد از هیسترکتومی

هیسترکتومی به طور کلی یک روش عمل برداشتن رحم ایمن با خطر کم و عوارض پایین است. با این حال، مانند هر عمل جراحی، برخی از خطرات بالقوه وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید. این شامل:

• عفونت محل برش یا اندام‌های لگنی.
• خونریزی از محل برش یا داخلی.
• آسیب به مثانه، روده، حالب یا عروق خونی در حین جراحی.
• لخته شدن خون در پاها یا ریه‌ها که می‌تواند زندگی را تهدید کند.
• مشکلات مربوط به بیهوشی مانند واکنش‌های آلرژیک، مشکلات تنفسی یا مشکلات قلبی.
• آسیب عصبی یا بافتی که می‌تواند باعث درد مزمن یا بی حسی شود.
• انسداد روده به دلیل بافت اسکار یا چسبندگی ایجاد شده در شکم.
• تشکیل فیستول بین واژن و مثانه یا روده که می‌تواند باعث نشت ادرار یا مدفوع شود.
• باز شدن کاف واژن که در آن محل برشی که رحم از واژن برداشته شده جدا می شود.

بهتر است بدانید که بیشتر این عوارض نادر هستند و در صورت بروز با دارو یا جراحی قابل درمان هستند. با این حال، برخی از آن‌ها ممکن است نیاز به مراقبت طولانی مدت داشته باشند یا کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین، مهم است که قبل از تصمیم گیری در مورد جراحی، در مورد خطرات و مزایای هیسترکتومی با پزشک خود صحبت کنید.